"ADOLAT" SOSIAL-DEMOKRATIK PARTIYASI
Warning: Creating default object from empty value in /home/diaatuz/domains/beruni.uz/public_html/components/com_k2/views/itemlist/view.html.php on line 743
Yangiliklar (504)
"Xalq mulki"
Sharqshunoslik instituti ilmiy xodimlari Ne'matilla Jabborov hamda Jahongir Ostonov O'zbekiston tarixi telekanalida efirga uzatilgan "Xalq mulki" ko'rsatuvida Xoja Ahmad Yassaviy hayoti, maqbarasi haqida gapirdi.
Islom sivilizatsiyasining zamini - ilm-fan, madaniyat, ta'lim va tarbiyadir
O‘zbekiston Fanlar akademiyasi haqiqiy a’zosi Galina Pavlovna Matviyevskaya 95 yoshida vafot etdi
Fan tarixi sohasi og‘ir judolikka uchradi. O‘zbekiston Fanlar akademiyasi haqiqiy a’zosi, fizika-matematika fanlari doktori, professor Galina Pavlovna Matviyevskaya 95 yoshida Orenburg shahridagi uyida vafot etdi.
G. P. Matviyevskaya 1930-yilda Dnepropetrovsk (hozir Ukraina Respublikasining Dnepr shahri)da tug‘ilgan. 1954-yilda Leningrad (hozirgi Sankt-Peterburg) universitetining matematika mexanika fakultetini tamomlagan, 1959-yilda SSSR Fanlar akademiyasi (hozirgi Tabiatshunoslik va Rossiya texnika Fanlar tarixi akademiyasi)ning institutida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. O‘sha yili u O‘zbekiston Fanlar akademiyasi V.I.Romanovskiy nomidagi Matematika institutiga o‘rta asrlar Sharqidagi fanlar tarixi bo‘yicha tadqiqotlarni kuchaytirish uchun taklif qilindi. 1968-yilda u doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi (ilmiy maslahatchisi - akademik S. X.Sirojiddinov). U B.A.Rozenfeld bilan birgalikda jahon fondlarida saqlanayotgan arab tilidagi matematika va astronomiyaga oid qoʻlyozmalar katalogini tuzgan, shogirdlari bilan birgalikda O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik institutidagi matematik qoʻlyozmalarining tavsifini amalga oshirgan.
G.P.Matviyevskaya yurtimizdan yetishib chiqqan Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy, Shamsiddin Samarqandiy va Mirzo Ulug‘bek, Samarqandda faoliyat olib borgan Qozizoda Rumiy, Jamshid Koshiy va boshqa olimlarining ilmiy merosini o‘rganish va targ‘ib qilish, shuningdek, ilm-fan tarixi bo‘yicha mutaxassislar tayyorlashdagi xizmatlari uchun Beruniy nomidagi Oʻzbekiston Davlat mukofoti (1974), “O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan fan arbobi” faxriy unvoni (1980) bilan taqdirlangan. U O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi muxbir a’zosi (1984), so‘ngra O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zosi (2000) etib saylangan edi.
G. P.Matviyevskaya ko‘ptilli olima edi - u lotin, ingliz, nemis, fransuz va arab tillarini bilgan, YUNESKO tomonidan tabiiy fanlar tarixi bo‘yicha yirik mutaxassis sifatida tan olingan va Xalqaro fanlar tarixi akademiyasining (Parij) haqiqiy a’zosi etib saylangan, U al Xorazmiy, Dekart, Beruniy, Ulug‘bek, V.I.Romanovskiy, Abdurrahmon as-So‘fiy haqida kitoblar nashr ettirgan, sharqshunoslik sohasiga ilmiy to‘plamlar tuzuvchisi va bosh muharriri bo‘lgan, Muhammad ibn Muso al-Xorazmiyning 1200 yilligi munosabati bilan tashkil etilgan yubiley (1983) tadbirlarini o‘tkazishda faol ishtirok etgan.
O‘zbekistonda sharqshunoslik fanining rivojiga ulkan hissa qo‘shgan atoqli olim Galina Pavlovna Matviyevskayaning yorqin xotirasi qalbimizda hamisha saqlanib qoladi.
O‘zbekiston Fanlar akademiyasi jamoasi nomidan marhumning oila a’zolari va yaqinlariga chuqur hamdardlik bildiramiz.
Sharqshunoslik instituti katta ilmiy xodimi Salimaxon Eshonova Islom sivilizatsiyasi haqida
Sharqshunoslik instituti kichik ilmiy xodimi Fahriddin Ibrohimov
“O‘zbekiston diplomatiyasi tarixi” kitobi taqdimot qilindi
Tarix fanlari doktori Surayyo Karimovaning Islom sivilizatsiyasi markazi haqidagi fikrlari.
Tafakkur gavhari
?Turkmaniston xalqining milliy lideri, Turkmaniston Xalq Maslahati raisi Gurbanguli Berdimuhamedovning “Tafakkur gavhari” kitobining taqdimoti bo‘lib o‘tdi.
“Yangi O‘zbekiston” gazetasi
Замон тезкорликни талаб этмоқда
Баҳром Абдуҳалимов, ЎзРФА вице президенти, Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти директори, профессор: "Замон тезкорликни талаб этмоқда"
— 2024 йилда мамлакатимизнинг маданий-гуманитар соҳасидаги энг йирик воқеалардан бири, ҳеч шубҳасиз, Муҳтарам Президентимиз ташаббуси билан ташкил этилган Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказининг илмий-маърифий ва ташкилий фаолияти бўлди.
Марказ асрлар давомида Ўзбекистон жаҳон цивилизациясининг ажралмас қисми ва ислом маданияти марказларидан бири бўлганини акс эттириб, халқимизнинг бой ўтмиши ва илм-маърифат ривожига қўшган ҳиссасини намоён этишга қаратилган йирик мегалойиҳага айланиб улгурди.
2024 йилда марказнинг илмий-маърифий ва халқаро ҳамкорлик соҳасидаги фаолияти сезиларли даражада фаоллашди. Жорий йил июль ойида ўтказилган “Буюк аждодлар мероси — Учинчи Ренессанс пойдевори” форуми бу борадаги энг муҳим воқеалардан бири бўлди. Форумда 500 га яқин олим иштирок этди ва Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказининг мақсадлари, вазифалари, амалга оширган ишлари ҳамда янги лойиҳалари атрофлича муҳокама қилинди. Билдирилган таклиф ва тавсиялар асосида янги “йўл харитаси” лойиҳаси ишлаб чиқилди.
2025 йилда Ислом цивилизацияси маркази билан ҳамкорлик янада юқори босқичга кўтарилишига ишонамиз. Қиладиган хайрли ишларимиз кўп, замон эса тезкорликни талаб этмоқда.
Янги йилда маҳаллий ва хорижий олимлар халқимизнинг бой ўтмиши, илм-фан ривожига қўшган улкан ҳиссасини тадқиқ қилишда янги марраларни эгаллаб, тарих зарварақларига муҳрланишини кутиб қоламиз.
Кириб келган Янги йил барчамизга муборак бўлсин!
More...
Илм-фан вакиллари олдига қўйилган бир қатор вазифаларга назар...
Сарҳисоб
2024 йил ўзига хос залворли воқеалар, ҳаётбаxш ташаббус ва элу юртга манфаатли ислоҳотларга гувоҳ бўлди. Жумладан, инсон қадрини юксалтиришга бўлган уриниш бу йил давомида ҳам кенг қулоч ёзди. Аҳолининг розилигини ошириш, фаровон турмуш яратишга доир интилишларимиз бесамар кетмади.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва маҳаллий Кенгашлар депутатлигига бўлиб ўтган сайлов муҳим сиёсий воқеалар сирасига киради. Ушбу сайлов Янги Конституция ва янгича тизим асосида амалга оширилди ҳамда демократик тараққиётнинг янги даври ва босқичига сабаб бўлди.
2019 йилда Ўзбекистон Республикаси Президентининг кўрсатмаси билан Фанлар академияси тизимида Миллий археология маркази ташкил этилган эди. Ўтган давр мобайнида мазкур илмий муассаса мутахассислари сезиларли ютуқларга эришди. Ўзбек археологларининг асосий илмий ютуқлари “Nature”, “Science”, “Nature Communications”, “Scientific Reports”, “PLOS ONE” ва “Antiquity” каби жаҳоннинг энг нуфузли журналларида чоп этилди.
2024 йил октябрь ойида ўзбекистонлик ва америкалик археологларнинг ҳамкорликда олиб борган илмий изланишлари натижаси “Nature” журналида Миллий археология маркази директори Фарҳод Мақсудовнинг “Large-scale medieval urbanism traced by UAV–lidar in highland Central Asia” номли илмий мақоласи чоп этилди. Унда ўзбекистонлик ва америкалик бир гуруҳ археологлар томонидан Зомин тоғларида қадимги Буюк ипак йўлидаги номаълум шаҳарлар топилгани баён қилинган. Мазкур изланиш Марказий Осиё археологиясидаги айрим масалаларга ойдинлик киритгани учун “New York Times”, CNN, BBC, “National Geographic” ва “Le Figaro” каби жаҳон нуфузли ОАВ саҳифаларида ҳам кенг ёритилди. Ушбу тадқиқот иши “National Geographic” талқинига кўра, 2024 йилда археология соҳасида қилинган 7 та энг яхши кашфиётлардан бири сифатида эътироф этилди.
Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти Асосий фондидаги 13000 жилддан зиёд қўлёзмаларнинг инглиз тилидаги электрон каталоги яратилди ва интернет тармоғига жойлаштирилди. Бундай каталог дунё фондларида жуда кам бўлиб, нафақат республика, балки хориждаги тадқиқотчилар учун ҳам институт манбаларидан фойдаланишни осонлаштиради.
Филолог олимлар томонидан “Ўзбек фольклори ёдгорликлари” 100 жилдлигининг 31-40 жилдлари “Ренессанс пресс” нашриётида чоп этилди. “Ўзбек адабиёти тарихини тадқиқ этиш” давлат дастури асосида буюк шоир ва мутафаккир Алишер Навоий ҳаёти ва ижоди атрофлича тадқиқ этилган 4 жилддан иборат “Алишер Навоий энциклопедияси” чоп этилди.
“Ўзбек халқи ва давлатчилиги тарихи манбалари. Туркистон мухторияти миллий матбуотда” номли китоб нашр этилгани ҳам соҳадаги ютуқлардан бири бўлди. Китобда жадидларнинг миллий давлатчиликни тиклаш йўлидаги қарашлари ва курашлари, Туркистон мухториятининг пайдо бўлиши, фаолияти, тугатилишига оид тарихий жараён бирламчи даврий манба – миллий матбуот негизида таҳлил этилди ҳамда тегишли ҳужжатлар изоҳлари билан берилди.
“Қарақалпақ фольклоры» кўп жилдли нашрида эса қорақалпоқ халқ оғзаки ижоди намуналари ҳисобланган халқ қўшиқлари ўрин олган. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024 йил 16 июлдаги қарори асосида XIX аср қорақалпоқ адабиётининг етук намояндаси Ажинияз Қосибай ўғлининг асарлар тўплами қорақалпоқ ва ўзбек тилларида чоп этилди.
Фанлар академияси олимлари Шарқнинг буюк алломалари: Абу Райҳон Беруний таваллудининг 1050 йиллиги, Аҳмад Фарғоний илмий мероси, Мирзо Улуғбек таваллудининг 630 йиллигига бағишланган халқаро конференцияларни ташкил этиш ва ўтказишда фаол иштирок этдилар.
Шунингдек, олимларимиз Ўзбекистондаги ислом цивилизацияси марказининг янги концепцияси ва шу асосида янги экспозицияни ишлаб чиқишда фаол қатнашмоқдалар.
Давлатимиз раҳбари ўзбек илм-фани олдига ҳам бир қатор янги вазифаларни қўйдилар. Айниқса, хорижда таҳсил олаётган, илм билан шуғулланаётган ёшларимиз учун мамлакатимизда шароитлар яратиш, уларнинг интеллект ва қобилиятидан унумли фойдаланиш механизмни ишлаб чиқиш масаласи – долзарб вазифа бўлиб турибди. Академик таълим сифатини янада ривожлантириш зарурати туғилмоқда. Академия негизида илғор хорижий тажрибалар асосида магистр ва докторантларни тайёрлашга ихтисослаштирилган Фанлар академияси университетини ташкил этиш ҳам жуда муҳим аҳамиятга эга бўлиб, бу “2+3” дастурини ишга туширишимизга асос бўлиб хизмат қилади (яъни икки йиллик магистратура ва уч йиллик докторантура), ҳар жиҳатдан етук олимларни тайёрлашга замин яратди.
Бу каби ислоҳотлар натижаларини тил билан ифодалашга вақт етмайди. Бир сўз билан айтганда, ўтаётган йил ҳам тарих зарварақларига залворли ўзгаришлар ила муҳрланишига ишонамиз.
Баҳром АБДУҲАЛИМОВ,
ЎзРФА Абу Райҳон Беруний номидаги шарқшунослик
институти директори, тарих фанлари доктори, профессор.
ЎзА